Առողջապահության ոլորտում հայտնաբերված կոռուպցիոն ռիսկերի և դրանց չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Կոռուպցիոն ռիսկ Խնդրի բովանդակություն
Բժշկական ծառայությունների մատուցման որակի նորմատիվային դաշտի բացակայություն (Օր.՝ ոչ անհրաժեշտ կամ հին մեթոդներով հետազոտությունների նշանակում, սահմանված նորմերին չբավարարող սարքավորումների կիրառում, որի արդյունքներն այլ բուժհաստատություններւմ չի ճանաչվում և այլն)
Հիվանդի բուժման գործընթացն արդյունավետ կազմակերպելու համար անհրաժեշտ է լինում կատարել մի շարք հետազոտություններ: Հետազոտությունների իրականացումը պետք է կատարվի որոշակի նորմատիվային հիմքի վրա, որոնք սակայն սահմանված չեն: Այդ առումով վճարում կատարող անձանց համար անհասկանալի է դառնում պահանջվող հետազոտություններն անհրաժեշտ էին, թե ոչ, այլ բուժհաստատությունում բուժումը շարունակելու դեպքում արդեն իսկ կատարված հետազոտության արդյունքները պետք է ճանաչվեին, թե ոչ: Մի շարք խնդիրներ առաջանում են նաև ներկայումս գործող էլեկտրոնային առողջապահության հնարավորությունների ոչ լիարժեք օգտագործման հետևանքով: Օր.՝ հետազոտությունների էլ. ֆայլերը (նկարները) հիվանդի ցանկությամբ հասանելի դարձնել այլ բուժհաստատության մասնագետների համար:
Ամբուլատոր պոլիկլինիկական հաստատություններից հիվանդին սխալ և/կամ թերի ախտորոշումներով ստացիոնար բուժման անհիմն ուղեգրմամբ.
և/կամ հակառակը՝ ուշացած, անարդյունավետ ամբուլատոր բուժումներից հետո բարդացած դեպքերով ուղեգրումներ:



Հիվանդանոցում երբեմն կիրառում են դեղեր, որոնց անհրաժեշտ քանակի ապահովածության բացակայության պատճառով հնարավոր չի լինում դրանցով հիվանդին ապահովել բուժման ողջ ընթացքում, որը հանգեցնում է դեղերի իրացման ոչ թափանցիկ և ոչ օրինական գործընթացներում բուժանձնակազմի ներգրավմանը:
Շատ դեպքերում առաջարկվում է, որպեսզի դեղերը ձեռ բերի հիվանդը, այն դեպքում, երբ այն բուժհիմնարկի պարտականությունն է և ծառայության գինը ներառում է նաև պահանջվող դեղերի գինը (այդ թվում նաև պետական ծրագրերի շրջանակներում): Բուժման ընթացքում օգտագործված դեղերի տեսականին, քանակը և գինը պետք է հասանելի լինի հիվանդի համար, որը կբացառի դեղերի հավելագրումները:


Հիվանդը բուժման գործընթացում պետք է օգտվի որոշակի խնամքի ծառայությունից: Դրանք պետք է բավարարեն որոշակի նորմերի: Առողջապահության տարբեր մասնագիտացված ոլորտների համար հիվանդանոցային խնամքի ուղեցույցների բացակայությունը հանգեցնում է իրավիճակի, երբ թե պետությունը, անվճար պետական ծրագրերի մասով, թե մասնավոր հատվածը վճարում են ծառայությունների համար, որոնց ստացումը վերահսկելի չէ իրենց կողմից:
Հիվանդի բուժման գործընթացը ենթադրում է որոշակի ֆինանսների առկայություն, որոնց ոչ կատարյալ հաշվարկի և անարդյունավետ ծախսելու հետևանքով առաջանում են կոռուպցիոն ռիսկեր՝ պայմանավորված ծառայությունների արժեքը հաշվելու ոչ ճիշտ տնտեսական չափորոշիչներով, ֆինանսավորման սկզբունքների անկատարությամբ: Նմանատիպ բացթողումները կարող են հանգեցնել ոչ արդյունավետ ֆինանսական ծախսերի և կոռուպցիոն ռիսկերի (օր.՝ սպասարկվող բնակչության թվաքանակի արհեստականորեն ուռճացմամբ): Լրացուցիչ քննարկաման և հիմնավորման կարիք ունի պետության կողմից ձեռք բերվող ծառայությունների գների տարբերությունները մարզերում և Երևանում, նաև միևնույն բնակավայրի տարբեր բուժհաստատություններում:


Բոլոր զարգացած երկրներում վճարովի բուժծառայության առկայության դեպքում, այն ենթադրում է նաև ապահովագրական ընկերությունների առկայություն և առողջության ապահովագրության համակարգ: Դրա բացակայությունը բերում է բնակչության ստվար զանգվածի համար հիվանդանոցային բուժօգնության անմատչելիության: Այդ հանգամանքը ստիպում է բուժօգնության կարիք ունեցող անձանց որոնել ոչ օրինական ճանապարհներ ծառայություններից օգտվելու համար, իսկ բուժծառայությունների մատուցման ոլորտում բերում է ստվերային ֆինանսական շրջանառության, որում ներգրավվում են թե ծառայություն մատուցողը և թե օգտվողը:
Բուժօգնության ծառայություններ մատուցելու գործընթացում Ֆինանսական միջոցների շրջանառություն տեղի է ունենում տարբեր մակարդակներում: Այդ գործընթացում իրենց լիազորությունների շրջանակից կախված որոշումներ կայացնելու հնարավորություն ունեն թե պետական ծառայողներ, թե բուժհաստատության գործադիր մարմնի աշխատակիցներ (գերատեսչության կողմից բուժհիմնարկներին ֆինանսավորման փուլ և ներբուժհիմնարկային փուլ): Այդ առումով որոշումների կայացման ոչ թափանցիկ ընթացակարգերի դեպքում մեծանում են կոռուպցիոն ռիսկերը (օր.՝ բուժհիմնարկի տնօրենի կողմից ֆինանսական շարժերի միանձնյա կառավարման հնարավորություն, առանց հստակ հաշվետվողական մեխանիզմների):
Պետական պատվերի տեղադրման գործընթացի ոչ թափանցիկ լինելը և ոչ կատարյալ մեխանիզմները հանգեցնում են պաշտոնատար անձանց կողմից որոշումների կայացման ընթացքում կոռուպցիոն ռիսկերի աճի:


 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Բժշկական ծառայությունների մատուցման ընթացքում կոռուպցիոն ռիսկեր առաջանում են դեղերի շրջանառության տարբեր փուլերում: Հիվանդանոցում երբեմն կիրառում են դեղեր, որոնց անհրաժեշտ քանակի ապահովածության բացակայության պատճառով հնարավոր չի լինում դրանցով հիվանդին ապահովել բուժման ողջ ընթացքում, որը հանգեցնում է դեղերի իրացման ոչ թափանցիկ և ոչ օրինական գործընթացներում բուժանձնակազմի ներգրավմանը:
Շատ դեպքերում առաջարկվում է, որպեսզի դեղերը ձեռ բերի հիվանդը, այն դեպքում, երբ այն բուժհիմնարկի պարտականությունն է և ծառայության գինը ներառում է նաև պահանջվող դեղերի գինը (այդ թվում նաև պետական ծրագրերի շրջանակներում): Բուժման ընթացքում օգտագործված դեղերի տեսականին, քանակը և գինը պետք է հասանելի լինի հիվանդի համար, որը կբացառի դեղերի հավելագրումները: 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Բուժօգնության տրամադրման փուլերից մեկը հիվանդանոցային խնամքի ծառայություններն են, որը ՀՀ-ում անհրաժեշտ չափով կանոնակարգված չէ, այդ թվում նաև մասնագետներին ներկայացվող կրթական և որակավորման չափանիշների մասով: Հիվանդը բուժման գործընթացում պետք է օգտվի որոշակի խնամքի ծառայությունից: Դրանք պետք է բավարարեն որոշակի նորմերի: Առողջապահության տարբեր մասնագիտացված ոլորտների համար հիվանդանոցային խնամքի ուղեցույցների բացակայությունը հանգեցնում է իրավիճակի, երբ թե պետությունը, անվճար պետական ծրագրերի մասով, թե մասնավոր հատվածը վճարում են ծառայությունների համար, որոնց ստացումը վերահսկելի չէ իրենց կողմից: 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Մատուցվող բուժօգնության ծառայությունների արժեքը պետք է լինի տնտեսապես հիմնավորված: Հիվանդի բուժման գործընթացը ենթադրում է որոշակի ֆինանսների առկայություն, որոնց ոչ կատարյալ հաշվարկի և անարդյունավետ ծախսելու հետևանքով առաջանում են կոռուպցիոն ռիսկեր՝ պայմանավորված ծառայությունների արժեքը հաշվելու ոչ ճիշտ տնտեսական չափորոշիչներով, ֆինանսավորման սկզբունքների անկատարությամբ: Նմանատիպ բացթողումները կարող են հանգեցնել ոչ արդյունավետ ֆինանսական ծախսերի և կոռուպցիոն ռիսկերի (օր.՝ սպասարկվող բնակչության թվաքանակի արհեստականորեն ուռճացմամբ): Լրացուցիչ քննարկաման և հիմնավորման կարիք ունի պետության կողմից ձեռք բերվող ծառայությունների գների տարբերությունները մարզերում և Երևանում, նաև միևնույն բնակավայրի տարբեր բուժհաստատություններում: 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Որակյալ բուժօգնությունը ՀՀ բոլոր մարզերում պետք է լինի հասանելի և մատչելի: Այդ ծառայությունների մատուցումը թե օգտվողի, թե պետության համար պետք է լինի առավելագույն թափանցիկ: Բոլոր զարգացած երկրներում վճարովի բուժծառայության առկայության դեպքում, այն ենթադրում է նաև ապահովագրական ընկերությունների առկայություն և առողջության ապահովագրության համակարգ: Դրա բացակայությունը բերում է բնակչության ստվար զանգվածի համար հիվանդանոցային բուժօգնության անմատչելիության: Այդ հանգամանքը ստիպում է բուժօգնության կարիք ունեցող անձանց որոնել ոչ օրինական ճանապարհներ ծառայություններից օգտվելու համար, իսկ բուժծառայությունների մատուցման ոլորտում բերում է ստվերային ֆինանսական շրջանառության, որում ներգրավվում են թե ծառայություն մատուցողը և թե օգտվողը:  
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Բուժօգնության ծառայություններ մատուցելու գործընթացում ֆինանսական միջոցների շրջանառության ոչ բավարար թափանցիկություն : Բուժօգնության ծառայություններ մատուցելու գործընթացում Ֆինանսական միջոցների շրջանառություն տեղի է ունենում տարբեր մակարդակներում: Այդ գործընթացում իրենց լիազորությունների շրջանակից կախված որոշումներ կայացնելու հնարավորություն ունեն թե պետական ծառայողներ, թե բուժհաստատության գործադիր մարմնի աշխատակիցներ (գերատեսչության կողմից բուժհիմնարկներին ֆինանսավորման փուլ և ներբուժհիմնարկային փուլ): Այդ առումով որոշումների կայացման ոչ թափանցիկ ընթացակարգերի դեպքում մեծանում են կոռուպցիոն ռիսկերը (օր.՝ բուժհիմնարկի տնօրենի կողմից ֆինանսական շարժերի միանձնյա կառավարման հնարավորություն, առանց հստակ հաշվետվողական մեխանիզմների):
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Բուժհիմնարկներում պետպատվերի տեղադրման գործընթացի ոչ բավարար կանոնակարգվածություն: Պետական պատվերի տեղադրման գործընթացի ոչ թափանցիկ լինելը և ոչ կատարյալ մեխանիզմները հանգեցնում են պաշտոնատար անձանց կողմից որոշումների կայացման ընթացքում կոռուպցիոն ռիսկերի աճի:
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Բուժօգնության ծառայություններ մատուցելու գործընթացում հիվանդների իրավունքների մասին իրազեկվածության ցածր մակարդակ: Հիվանդների, որպես բուժօգնություն ստացող շահառուների,իրենց իրավունքների վերաբերյալ տեղեկացվածության ցածր մակարդակը հանգեցնում է կոռուպցիոն ռիսկերի:
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
Հոգեբուժական ծառայություններ մատուցելու գործընթացում հիվանդների իրավունքների պաշտպանվածության կանոնակարգման ցածր մակարդակ: Հոգեկան հիվանդների, որպես բուժօգնություն ստացող հատուկ խումբ կազմող շահառուների իրավունքների խախտումները բացառելու, պետության կողմից նախանշված ծառայությունների (սնունդ, դեղորայք, խնամք, բուժում և այլն) ամբողջ ծավալով մատուցումը երաշխավորելու համար անհրաժեշտ են առանձնահատուկ կարգավորումներ: Խնդիրը կայանում է նման ծառայությունների կարիք ունեցող հիվանդների սահմանափակ իրավունակությամբ և/կամ գործունակությամբ կամ դրանց ընդհանրապես բացակայությամբ: 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
ՀՀ օրենսդրությամբ «Բժշկական սխալ» հասկացության բացակայություն: «Բժշկական սխալ»-ը կարող է մեկնաբանվել տարբեր ձևերով և ունի տարբեր երանգներ: Բժշկի մասնագիտությունում, ինչպես ամեն մի մասնագիտություն, զերծ չէ սխալներից: Սակայն այս դեպքում պետք է հաշվի առնել, որ այս մասնագիտության տեր մարդիկ գործ ունեն մարդու կյանքի և առողջության հետ: Ուստի կարևոր է սխալների ճիշտ ձևակերպումն ու դրա փոխհատուցման ճիշտ մեխանիզմների առկայությունը: «Բժշկական սխալի» և հանցանքի միջև տարբերությունը պետք է լինի օրենսդրորեն կարգավորված և առանց երկակի մեկնաբանությունների: 
Ռիսկի չեզոքացմանը և (կամ) նվազեցմանն ուղղված միջոցառումներ
1 2 >